Onze wereld raakt doortrokken van onzekerheid. De economie hapert en is in sommige gebieden tot stilstand gekomen. Het roer moet om. Nieuwe kernpunten moeten worden ontwikkeld voor een nieuwe en duurzame economie, leidend tot een nieuwe inrichting van economie en samenleving.
Arie Voorburg, is senior consultant en docent, hij studeerde systeemecologie, biofysica, filosofie en is gefascineerd door het fenomeen ‘stad’ in al zijn facetten, glorie en duistere kant. Arie Voorburg is al 20 jaar actief op het gebied van ecologie, biodiversiteit, duurzame ontwikkeling en complexe stedelijke vraagstukken. Hij is oprichter van de Socio Ecological Urbanism als een geïntegreerd raamwerk voor een duurzame stedelijke omgeving.
Als gevolg van een groeiende wereldbevolking en de stijgende vraag naar grondstoffen ligt inflatie wereldwijd op de loer, hetgeen kan leiden tot ongewenste inkomensherverdeling en sterke maatschappelijke onrust. Opkomende economieën groeien door en eisen steeds meer hun plek op in het wereldtoneel. De snelheid waarmee de mondiale economie verandert is al even duizelingwekkend als de urbanisatie. Steden beslaan momenteel slechts 2% van het landoppervlak op aarde, maar zijn goed voor 60-80% van de energieconsumptie en 75% van de mondiale CO2 uitstoot (UN, 2013a). De mondiale en regionale eco- en circulatiesystemen staan onder druk, migratiepatronen veranderen, voedsel en water zijn schaarse goederen, de technologische ontwikkelingen gaan in versnelling.
Ook binnen Europa bestaat de behoefte aan fundamenteel nieuwe circulaire economieën gebaseerd op groene technologie waarmee het de concurrentie kan aangaan met lagelonenlanden en opkomende economieën. Europese en Nederlandse kennis en technologie behoort tot de top van de wereld, juist op terreinen die hieraan een bijdrage moeten leveren. In dat veld moet Europa zijn positie kiezen en binnen Europa weer elk land en elke regio. Want de nieuwe groene economie kan voor de verschillende regio’s heel verschillend uitpakken, op basis van de potenties van de regionale structuur, historie en cultuur.
Voor het maken van slimme keuzes is een goede analyse van de eigen kracht heel essentieel. Waar liggen de sterke (en zwakke) kanten, waar kan waarde toegevoegd worden? Hoe ver is de regionale economie ontwikkeld, hoe groot is het creatief- en adaptief vermogen van het ondernemerschap? Welk wetenschappelijk onderzoek is snel toegankelijk? Hoe is het klimaat voor het kennisintensieve midden- en kleinbedrijf en de beschikbaarheid van arbeidspotentieel? Hoeveel ruimte krijgen de ondernemende startups? Waar liggen belemmeringen op sociaal-maatschappelijk gebied, opleiding, en de vaardigheden voor de 21ste eeuw?
In Nederland zijn de investeringen in de stedelijke gebieden door de crisis flink opgedroogd. De komende jaren zal de schuldenlast verder worden afgebouwd door drastisch te bezuinigen. Onder meer door de grote decentralisaties in het sociale domein en verliezen op grondexploitaties. Daarnaast wordt een groot deel van Nederland de komende jaren geconfronteerd met bevolkingskrimp, vergrijzing (betaalbare zorg), een sociaaleconomische stratificatie (welzijn), ‘economisch verdienvermogen’ dat onder druk staat.
Tegelijkertijd zijn investeringen in primair onderwijs en de transitie naar een biobased circulaire economie juist nu nodig. Kernelementen voor de toekomst zijn:
- zorg voor slimme groei;
- doe meer met minder;
- creëer draagvlak voor veranderingen;
- duidelijke sociaaleconomische speerpunten en profielen per stad;
- samenwerkingsverbanden op het gebied van bijvoorbeeld hightech, medical, health, agro, automobiel en energie, -grondstof- waterkringloopsystemen.
Aan de technologische ontwikkeling zal het niet liggen, maar wel aan autoriteit, leiderschap, een overheid als lancerende customer en het bedrijfsleven en kennisinstellingen als ‘autoriteit’. Het lijkt het erop dat er zich geen tweede kans meer zal voordoen om regio’s en steden op een slimme, duurzame, flexibele en adaptieve manier in te richten.
De klok tikt er komen nieuwe uitdagingen met een enorme snelheid op ons af. Denk daarbij een aantal onzekere factoren zoals een onstabiele economie, veranderende demografie en grondstoffen schaarste. Maar deze aspecten zijn ook potentiele kansen en ontwikkelingsperspectieven; zeker als we daar nabije ontwikkelingen bij betrekken.